Maar zelden denkt iemand in die file: Goh, wat sta ik toch lekker een file te maken.
File is iets dat anderen maken, maar waar jij last van hebt!
Omdat doorgaans niemand van zichzelf vindt dat hij de file maakt, maakt dus niemand de file en is er dus ook niemand die het gevoel heeft dat hij daar iets aan kan doen.
In organisaties tref ik regelmatig files aan: vraagstukken waarvan iedereen vindt dat een ander de oorzaak ervan is en waarvan niemand vindt dat hij er zelf iets aan kan doen. Dat soort vraagstukken zijn voor organisaties vaak hardnekkige energielekken.
Een voorbeeld hiervan is werkdruk. De werkdruk is bijna altijd door een ander veroorzaakt en niet door mijzelf. Andere voorbeelden zijn ‘de systemen’, de IT, de communicatiecultuur, of het gebrek van een stip op de horizon. Misschien het schrijnendste voorbeeld van een file-achtige situatie is veiligheid. Organisaties waarin de angst is geslopen. Waarin iedereen verkrampt opereert, bang om het fout te doen. Waarbij soms aanwijsbare actoren zijn, maar heel vaak ook niet. Omdat de situatie al een flinke tijd bestaan en zichzelf in stand houdt.
Vaak zie je dat verbeterplannen rondom dit soort vraagstukken falen. Ik denk dat dit komt omdat dé oorzaak niet echt te vinden is. En omdat iedereen zichzelf eerder ziet als slachtoffer dan als mede-veroorzaker of -instandhouder. Als een ander de oorzaak is waarom zou ík dan iets moeten veranderen?
Hoe dan wel?
Wil je wel succesvol zijn met een dergelijk vraagstuk, dan is er een aanpak nodig waarin je in dialoog met elkaar één of twee lagen dieper uitkomt. Hierin leer je welke dynamiek je samen creëert die leidt tot instandhouding van de file. Zodra je daar achter bent ga je vaak als vanzelf met z’n allen ander gedrag vertonen, waardoor de file oplost. Precies zo gaat het ook met een echte file. Er is meestal niet echt een aanwijsbare moment waarop de file oplost en ook niet een aanwijsbare auto.
De file lost zich op in plaats van wij lossen file op, en al zeker niet ‘jij moet de file oplossen waar ik last van heb’.
Hoe herken je ‘filevraagstukken’?
Bijna alle ‘filevraagstukken’ voldoen in ieder geval aan twee criteria:
- het vraagstuk is hardnekkig en blijft terugkomen ondanks pogingen het op te lossen.
- er is ‘wij-zij’ dynamiek, bijvoorbeeld tussen vloer en management, tussen staf en lijn of tussen verschillende organisatieonderdelen.
Wil je ook leren welke andere mechanismen er vaak achter veel voorkomende vraagstukken zitten en wat je daarmee kunt doen?
Dat komt goed uit! Op vrijdag 14 juni organiseren wij het Kickstart Event: Maak het verschil! Een eerste stap naar het ontdekken welke patronen er vaak terugkerende vraagstukken zit en hoe je die in beweging krijgt.
Meer informatie over het Kickstart Event vind je hier.